, อา อิติ ทฺวิปทํฯ อิตฺถิลิงฺเค อากาโร ฆสญฺโญ โหติฯ

[12] โค สฺยาลปเน [ก. 57; รู. 71; นี. 214]ฯ

อาลปเน สิ คสญฺโญ โหติฯ

ลหุสญฺญาราสิ นิฏฺฐิโตฯ

สงฺเกตราสิ

[13] วิธิ วิเสสนํ ยํ ตสฺส [จํ. 1.1.6; ปา. 1.1.72; วิธิพฺพิเสสนนฺตสฺส (พหูสุ)]ฯ

สุตฺเต ยํ วิเสสนํ ทิสฺสติ, ตสฺส วิธิ ญาตพฺโพฯ

‘อโต โยนํ ฏาเฏ’ฯ นรา, นเรฯ โยนนฺติ วิเสสนํฯ ฏาเฏติ วิธิฯ

[14] สตฺตมิยํ ปุพฺพสฺส [รู. 8 (ปิฏฺเฐ); จํ. 1.1.7; ปา. 1.1.66]ฯ

สตฺตมีนิทฺเทเส ปุพฺพวณฺณสฺเสว วิธิ ญาตพฺโพฯ

‘สโร โลโป สเร’ฯ โลกคฺโค [อป. เถร 1.12.57]ฯ

[15] ปญฺจมิยํ ปรสฺส [จํ. 1.1.8; ปา. 1.1.67]ฯ

ปญฺจมีนิทฺเทเส ปรสฺเสว วิธิ ญาตพฺโพฯ

‘อโต โยนํ ฏาเฏ’ฯ นรา, นเรฯ

[16] อาทิสฺส [จํ. 1.1.9; ปา. 1.1.54]ฯ

ปรสฺส สิสฺสมาโน [ทิสฺสมาโน (มู)] วิธิ อาทิวณฺณสฺส ญาตพฺโพฯ

‘ร สงฺขฺยาโต วา’ฯ เตรสฯ

[17] ฉฏฺฐิยนฺตสฺส [จํ. 1.1.10; ปา. 1.1.52]ฯ

ฉฏฺฐีนิทฺเทเส ตทนฺตสฺส วิธิ ญาตพฺโพฯ

‘ราชสฺสิ นามฺหิ’ฯ ราชินาฯ

[18] งานุพนฺโธ [จํ. 1.1.11; ปา. 1.1.53]ฯ

งานุพนฺโธ อาเทโส ฉฏฺฐีนิทฺทิฏฺฐสฺส อนฺตสฺส ญาตพฺโพฯ

‘โคสฺสาวง’ฯ ควสฺสํฯ

[19] ฏานุพนฺโธเนกวณฺโณ สพฺพสฺส [จํ. 1.1.12; ปา. 1.1.55; ฏานุพนฺธาเนกวณฺณา สพฺพสฺส (พหูสุ)]ฯ

โย จ ฏานุพนฺโธ อาเทโส, โย จ อเนกวณฺโณ อาเทโส, ตทุภยํ ฉฏฺฐีนิทฺทิฏฺฐสฺส สพฺพสฺเสว วณฺณสมุทายสฺส ญาตพฺพํฯ

ฏานุพนฺเธ ตาว –

‘อิมสฺสานิตฺถิยํ เฏ’ฯ เอสุฯ

อเนกวณฺเณ –

‘อนิมิ นามฺหิ’ฯ อเนน, อิมินาฯ

[20] ญกานุพนฺธา อาทฺยนฺตา [จํ. 1.1.13; ปา. 1.1.46]ฯ

ญานุพนฺโธ อาคโม จ กานุพนฺโธ อาคโม จ กเมน ฉฏฺฐีนิทฺทิฏฺฐสฺส อาทิมฺหิ จ อนฺเต จ ญาตพฺโพฯ

ญานุพนฺเธ –

‘พฺรูโต ติสฺสิญ’ฯ พฺรวิติฯ

กานุพนฺเธ –

‘ภูสฺส วุก’ฯ พภุวฯ

[21] มานุพนฺโธ สรานมนฺตา ปโร [จํ. 1.1.14; ปา. 1.1.47]ฯ

มานุพนฺโธ อาคโม สรานํ อนฺตสรมฺหา ปโร โหติฯ

‘นชฺชาโย สฺวาม’ฯ นชฺชาโย สนฺทนฺติฯ ‘มํ วา รุธาทีนํ’ฯ รุนฺธติฯ ‘ชร สทานมีม วา’ฯ ชีรติ, สีทติฯ

อิมสฺมิํ พฺยากรเณ อเนกสรตา นาม นที, ปุริส อิจฺจาทีสุ ลิงฺคปเทสุ เอว อตฺถิ, คมุ, ปจอิจฺจาทีสุ ธาตุปเทสุ นตฺถิฯ สพฺพธาตุโย พฺยญฺชนนฺตา เอว โหนฺติ, ธาตฺวนฺตโลปกิจฺจํ นตฺถิฯ ตสฺมา นชฺชาโยติ เอตฺถ อี-กาโร อนฺตสโร นามฯ ตโต ‘นชฺชาโย สฺวาม’ อิติ สุตฺเตน อา-การาคโมฯ รุนฺธตีติ เอตฺถ ปน อุ-กาโร อนฺตสโร นาม, ตโต ‘‘มํ วา รุธาทีน’’นฺติ สุตฺเตน พินฺทาคโมฯ เอวํ ชีรติ, สีทติ อิจฺจาทีสุฯ มฺรมฺมโปตฺถเกสุ ปน ‘‘มานุพนฺโธ ปทานมนฺตา ปโร’’ติ ปาโฐ, โส สีหฬโปตฺถเกหิ น สเมติฯ

[22] วิปฺปฏิเสเธ [จํ. 1.1.16; ปา. 1.4.2]ฯ

สมานวิสยานํ ทฺวินฺนํ วิธีนํ อญฺญมญฺญปฏิเสธรหิเต ฐาเน เยภุยฺเยน ปโร วิธิ โอกาสํ ลภติฯ

จตฺตาโรเม ภิกฺขเว ธมฺมา [องฺคุตฺตรนิกาเย] -เอตฺถ จตฺตาริเมติ ปุพฺพโลเป สมฺปตฺเต ปรโลโป โอกาสํ ลภติฯ

[23] สงฺเกโต นาวยโวนุพนฺโธ [จํ. 1.1.5]ฯ

โย วณฺโณ ปโยคสฺส อวยโว น โหติ, สุตฺเตสุ สงฺเกตมตฺโต โหติ, โส อนุพนฺโธ นามฯ

‘โคสฺสาว’ ฯ ควสฺสํ-เอเตน ปทรูปวิธาเน อนุพนฺโธ อุปโยคํ น คจฺฉตีติ ญาเปติฯ

[24] วณฺณปเรน สวณฺโณปิฯ

วณฺณสทฺโท ปโร เอตสฺมาติ วณฺณปโร, วณฺณปเรน รสฺสสเรน สวณฺโณปิ คยฺหติ สยญฺจ, อวณฺโณติ วุตฺเต อา-กาโรปิ คยฺหติ อ-กาโร จาติ วุตฺตํ โหติฯ เอวํ อิวณฺณุวณฺเณสุฯ

[25] นฺตุวนฺตุมนฺตาวนฺตุตวนฺตุสมฺพนฺธี [นฺตุ วนฺตุมนฺตฺวาวนฺตุตวนฺตุ สมฺพนฺธี (พหูสุ)]ฯ

นฺตุอิติ วุตฺเต วนฺตุ, มนฺตุ, อาวนฺตุ, ตวนฺตูนํ สมฺพนฺธีภูโต นฺตุกาโร คยฺหติฯ

‘นฺตนฺตูนํ นฺโต โยมฺหิ ปฐเม’ฯ คุณวนฺโต, สติมนฺโต, ยาวนฺโต, ภุตฺตวนฺโตฯ

สงฺเกตราสิ นิฏฺฐิโตฯ

สนฺธิวิธาน

อถ สนฺธิวิธานํ ทีปิยเตฯ

โลโป, ทีโฆ, รสฺโส, วุทฺธิ, อาเทโส, อาคโม, ทฺวิภาโว, วิปลฺลาโสฯ

โลปราสิ

[26] สโร โลโป สเร [ก. 12; รู. 13; นี. 30]ฯ

ลุปฺปตีติ โลโปฯ สเร ปเร สรูโป วา อสรูโป วา ปุพฺโพ สโร โลโป โหติฯ

สรูเป ตาว –